EVLİLİKTE EŞLERİN BİRBİRİNE KARŞI SORUMLULUKLARI

EVLİLİKTE EŞLERİN BİRBİRİNE KARŞI SORUMLULUKLARI

1. Giriş

Evlilik, sadece duygusal bir birliktelik değil; aynı zamanda hukuki sonuçlar doğuran, karşılıklı hak ve yükümlülüklerin doğduğu bir kurumdur. Türk Medeni Kanunu (TMK), aile birliğinin korunması ve eşler arasında hakkaniyete dayalı bir düzen kurulması amacıyla, eşlerin birbirine karşı olan sorumluluklarını ayrıntılı şekilde düzenlemiştir. Bu düzenlemeler, yalnızca evlilik süresince değil, evlilik birliğinin sona ermesine kadar olan dönemde de geçerlidir.

Bu makalede, eşlerin birbirine karşı sorumlulukları, kanuni dayanakları ve Yargıtay kararları ışığında ele alınacaktır.

2. Evlilik Birliğinin Temel İlkeleri

a) Evlilik Birliğinin Kurulması ve Eşitlik İlkesi (TMK m.185)

Türk Medeni Kanunu’nun 185. maddesi, evliliğin temelini şu şekilde ortaya koymaktadır:

“Evlilik birliği, eşlerin birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak yükümlülüğü ile kurulur.”

Bu hüküm, eşlerin evlilik birliği içinde sadakat, yardımlaşma ve birlikte yaşama yükümlülüklerini açıkça ortaya koymaktadır. Ayrıca aynı maddenin 3. fıkrasında, “Eşler birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar.” denilerek bu yükümlülüklerin karşılıklı olduğu vurgulanmıştır.

Evlilik, eşit haklara dayalı bir ortaklık olarak düzenlenmiştir. Bu bağlamda, kadın-erkek eşitliği ilkesi, hem TMK m. 185 hem de Anayasa’nın 10. maddesi ile güvence altına alınmıştır.

3. Eşlerin Birbirine Karşı Temel Yükümlülükleri

a) Birlikte Yaşama Yükümlülüğü

Eşlerin aynı konutta yaşamaları, evlilik birliğinin doğal bir sonucudur. TMK m.186’ya göre:

“Eşler oturacakları konutu birlikte seçerler. Aile konutu eşlerin ortak yaşam merkezidir.”

Bu yükümlülük, yalnızca aynı evde yaşamak anlamına gelmez; birlikte yaşama iradesini sürdürmeyi de kapsar. Yargıtay, bu konuda tutarlı bir içtihat geliştirmiştir:

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2016/13257 E., 2017/4743 K. sayılı kararında;“Eşin ortak konutu terk etmesi ve makul süre içinde dönmemesi, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına neden olur.” demiştir.

Dolayısıyla, sebepsiz yere eşini terk eden taraf, hem boşanma davasında kusurlu sayılır hem de manevi tazminat sorumluluğu doğabilir.

b) Sadakat Yükümlülüğü

Eşlerin birbirine sadık kalma yükümlülüğü, TMK m.185/3’te düzenlenmiştir. Sadakat, yalnızca fiziksel sadakati değil, duygusal bağlılık ve gizli ilişki kurmama yükümlülüğünü de içerir.

Yargıtay’a göre, evlilik dışı duygusal ya da fiziksel ilişkiler, boşanma sebebi olduğu gibi kişilik haklarına saldırı niteliğinde de olabilir.

Yargıtay 2. HD, 2019/2033 E., 2019/5683 K. kararında:“Eşin üçüncü kişilerle duygusal yakınlık içeren yazışmalar yapması, sadakat yükümlülüğüne aykırıdır ve evlilik birliğini temelinden sarsar.” şeklinde hüküm kurmuştur.

Bu nedenle, eşin sosyal medya üzerinden başka biriyle flörtleşmesi dahi sadakat yükümlülüğünün ihlali olarak değerlendirilebilmektedir.

c) Yardımlaşma Yükümlülüğü

Eşlerin evlilik birliği boyunca birbirlerine her konuda destek olmaları, TMK m.185/3 hükmüyle güvence altına alınmıştır. Bu yardım, hem maddi hem de manevi boyutta değerlendirilir.

Yargıtay, eşlerin maddi yardımda bulunmaktan kaçınmalarını da bu yükümlülüğe aykırı saymaktadır:

Yargıtay 2. HD, 2018/2124 E., 2019/3927 K.“Eşin diğerine ekonomik olarak destek olmaktan kaçınması, evlilik birliğinin yükümlülüklerini ihlaldir.”

Bu bağlamda, örneğin çalışmayan eşe harçlık vermemek veya ortak yaşam giderlerini tek başına üstlenmemek, yardımlaşma yükümlülüğünün ihlalidir.

d) Birliğin Yönetimi ve Aile Konutu Üzerindeki Haklar (TMK m.186-194)

Eşler, birliği birlikte yönetmek ve birbirlerini ilgilendiren konularda kararları ortak almak zorundadır. TMK m.186/1 bu konuda açık bir düzenleme getirir:

“Eşler birliğin mutluluğunu elbirliğiyle sağlamak ve çocukların bakımına, eğitimine özen göstermekle yükümlüdürler.”

Bu ilke, aile içi demokrasi anlayışının da temelini oluşturur.

Ayrıca aile konutu üzerindeki tasarruf sınırlaması (TMK m.194), eşlerin birbirlerine karşı güven ilişkisini korumayı amaçlar. Buna göre;

“Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası olmadan aile konutu üzerindeki kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu şerhini kaldırmaz.”

Bu maddeyle, aile birliğini korumak amacıyla tek taraflı işlemler sınırlandırılmıştır.

4. Eşlerin Ekonomik Sorumlulukları

Evlilik birliğinde, ekonomik sorumluluk eşit paylaşılır. TMK m.186/3 uyarınca:

“Eşler, birliğin giderlerine güçleri oranında emek ve malvarlıklarıyla katılırlar.”

Bu katılma, sadece gelir elde etme yoluyla değil; ev işlerini yürütmek, çocuklara bakmak gibi emeğe dayalı katkılarla da gerçekleşir.

Yargıtay, ev işlerinin dahi ekonomik değer taşıdığını kabul etmektedir:

Yargıtay HGK, 2017/2-2134 E., 2019/815 K.“Ev işlerini yapmak, çocuklara bakmak suretiyle eşin diğerine sağladığı katkı, mal rejiminin tasfiyesinde dikkate alınması gereken bir değerdir.”

Dolayısıyla, evlilik süresince ev işlerini yürüten eş, katkı payı alacağı talebinde bulunabilir.

5. Manevi Sorumluluk ve Kişilik Haklarına Saygı

Eşler, birbirlerinin kişilik haklarına da saygı göstermek zorundadır. Aşağılayıcı sözler, fiziksel şiddet, psikolojik baskı veya sürekli hakaret; kişilik haklarına açık saldırı niteliğindedir.

Yargıtay 2. HD, 2015/13458 E., 2016/8489 K.“Eşin diğerine yönelik sürekli küçük düşürücü söz ve davranışları, kişilik haklarını ihlal eder ve manevi tazminat sebebidir.”

Bu tür davranışlar, hem boşanma davasında kusur tespiti açısından hem de tazminat talepleri bakımından önem taşır.

6. Sonuç

Türk Medeni Kanunu, evlilik kurumunu yalnızca bir “birliktelik” olarak değil, karşılıklı sorumluluk ve yükümlülükler üzerine kurulu bir hukuki ortaklık olarak tanımlar.Eşlerin sadakat, yardımlaşma, birlikte yaşama, ekonomik katkı ve kişilik haklarına saygı gibi yükümlülükleri; hem aile birliğinin devamı hem de hukuki güvenlik açısından büyük önem taşır.

Yargıtay içtihatları, bu yükümlülüklerin ihlali halinde boşanma, tazminat ve mal paylaşımı gibi sonuçları doğrudan etkilemektedir.Bu nedenle, evlilik birliği süresince eşlerin birbirine karşı dürüstlük, sadakat ve saygı ilkeleri çerçevesinde davranmaları, hem ahlaki hem de hukuki bir zorunluluktur.

Kaynakça

• Türk Medeni Kanunu (4721 Sayılı Kanun), m. 185-194

• Anayasa, m.10, m.41

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/13257 E., 2017/4743 K.

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/2033 E., 2019/5683 K.

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2018/2124 E., 2019/3927 K.

• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/2-2134 E., 2019/815 K.

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2015/13458 E., 2016/8489 K.

Av. Muhammed Emre CEBECİ

UYARI !!

Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Muhammed Emre CEBECİ'ye aittir. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir.